ARCANA

Znakomita, zaskakująca w swojej wymowie, mądra i z przesłaniem proza. Z bohaterem przemierzamy ulice i ogrody Wenecji, wędrujemy po zaułkach Paryża, przedzieramy się przez dżunglę, gdzie bohater poszukuje orchidei, piękna, którego nikt nie widział, a które zostało zatrzymane w starych hiszpańskich rycinach. Chęć odnalezienia ich staje się nie tylko pasją bohatera, ale i jego obsesją. Ale aby je odnaleźć, musi wyruszyć w niebezpieczną wyprawę do Ameryki Południowej…

Czy najnowszy tom wierszy Leszka Elektorowicza jest, jak zapowiada Autor, jego tomem ostatnim? Nawet jeżeli tak nie będzie, to na pewno tak ta skromna pozornie książeczka została pomyślana i tak przez wielu czytelników będzie odbierana. Jako tom ostatni, a więc jako, jednocześnie, poetycki testament, pożegnanie, podsumowanie i dziękczynienie. A zarazem jako esencja tego, co w liryce Elektorowicza najważniejsze i najpiękniejsze.

Opowieści o Gdańsku, Gdyni i kluczowych aktorach politycznych dwóch minionych dekad są fascynujące. Przybliżają one zrozumienie zjawiska, jakim jest władza lokalna. Poprzez jednostkową opowieść ukazują cały splot uwarunkowań i ograniczeń spotykających kogoś, kto chciałby zarządzać sprawami lokalnymi w mieście liczącym pomiędzy ćwierć a pół miliona mieszkańców.

„Literatura jest oczywiście wielogłosem, w którym ważniejszy, a może wręcz zasadniczy byłby jednak, co mniej oczywiste, gest wzmacniana głosów wcześniejszych, nie zaś: odcinania się od nich bądź z nimi zrywania. Literatura jest także ze swej istoty reakcją na głosy innych i ta jej reakcyjność jest obowiązkiem, powinnością, warunkiem istnienia, ale również warunkiem jej rozumienia. Bez owego elementu reakcyjnego rozumienie literatury i rozumienie się dzięki literaturze nie są możliwe. Tak kiedyś i tak teraz rozumiem tezę Karola Irzykowskiego, że «warunkiem każdej sztuki jest pogłos»".

Apostołowie i technokraci przybliżają skomplikowany okres hiszpańskiej historii - rządu Francisca Franco - skupiając się na otaczających Caudillo ludziach: skąd się wzięli, jak zareagowali na wybuch wojny domowej, jakie państwo zamierzali współtworzyć – i wreszcie, jak wyobrażali sobie przyszłość po śmierci Franco.

Praca nie unika kontrowersyjnych zagadnień, takich jak przemoc po obu stronach konfliktu z lat 1936-1939, relacje Hiszpanii z III Rzeszą czy wreszcie rola Juana Carlosa w transformacji ustrojowej. Jednocześnie oferuje szerokie tło porównawcze, zestawiając Nowe Państwo z Portugalią Salazara i Włochami Mussoliniego.

Książka jest obszernym wyborem dokumentów poprzedzonych zarysem historycznym, przedstawia na przykładzie jednego z największych ośrodków akademickich, Krakowa, okres jawnej działalności  „pierwszego” NZS, między sierpniem 1980 a grudniem 1981 r. Starano się uchwycić fenomen ruchu „w działaniu”. Służy temu konfrontacja materiałów źródłowych o różnym pochodzeniu. Przedstawiają one zarówno punkt widzenia samych uczestników NZS i współpracujących z nimi działaczy opozycji, jak i środowiska akademickiego, władz uczelni wyższych oraz struktur PZPR i aparatu represji.

Zawarte w tym tomie szkice i artykuły, dotąd  rozproszone w  publikacjach zbiorowych lub w prasie emigracyjnej, są oparte przeważnie na nieznanej korespondencji Jόzefa Wittlina oraz  innych materiałach archiwalnych, poruszają zatem mniej eksponowane obszary jego życia.

Książka Plus ratio, czyli mój Uniwersytet jest autentyczną opowieścią o latach, które autor, profesor Stanisław Stabryła, przeżył w Uniwersytecie Jagiellońskim od chwili wstąpienia na I rok studiów filologii klasycznej w roku 1954 aż do przejścia na emeryturę w roku 2007.

W ciągu ponad pół wieku studiów i pracy w UJ zapisały się w jego pamięci setki ważnych i mniej ważnych zdarzeń dotyczących zarówno jego samego, jak i całej społeczności uniwersyteckiej na tle dokonujących się przemian politycznych, społecznych i kulturowych w naszym kraju. Zdarzenia te, opowiedziane w porządku chronologicznym, tworzą tutaj rodzaj autobiografii uniwersyteckiej profesora Stabryły.

Praca zbiorowa - red. Sabina Sanetra-Półgrabia i Paweł Skorut

Dążeniem każdego państwa bez względu na ustrój polityczny jest przetrwanie w czasie oraz przezwyciężenie zagrożeń. Cele te można osiągnąć m.in.: poprzez silną identyfikację obywateli z krajem oraz opracowanie systemu zarządzania państwem w czasie kryzysu. Jednym z narzędzi wykorzystywanych przez współczesne państwa do utrzymania swojej politycznej egzystencji są stany nadzwyczajne. Rzeczypospolita jako jedno z nielicznych państw europejskich w XX wieku jest przykładem wykorzystania w minionym stuleciu stanów nadzwyczajnych zarówno do zabezpieczenia bezpieczeństwa odrodzonego państwa w czasie wojny w 1919 roku czy obrony granic II RP we wrześniu 1939 roku, jak i do ochrony upadającego sytemu politycznego PRL w grudniu 1981 roku.

W obecnej sytuacji kulturalnej ta książka jest bardzo potrzebna, świadomie używam określenia „kulturalna”, ponieważ zawartość i znaczenie niniejszego zbioru rozpraw i szkiców przekracza granice literatury. Sens dziedziczenia ma także wymiar krytycznoliteracki, bo prawdziwa krytyka – taka, jaką uprawiali Brzozowski, Irzykowski, Stempowski, Kijowski – poprzez literaturę odnosi się do zjawisk i procesów pozaliterackich.

Dawniej niż wczoraj to opowieść nie o wielkich kartach historii, ale o ludzkiej prywatności i bezpiecznym, ciepłym azylu rodzinnego domu, o cudach dziecięcego świata, niesamowitościach i humorystycznych epizodach, słowem o baśniowej aurze dobrego dzieciństwa. Ale też o jej brutalnym podeptaniu i wtrąceniu w piekło chaosu, osierocenia i upadku hołubionych wartości. To kopalnia wiedzy o fascynującym i urodziwym, bo widzianym jednostronnie, z dziecięcej, naiwnej perspektywy, świecie, który odszedł w niebyt. Całość książki dopełnia konfrontacja sielskiej przeszłości z lichotą i szarością czasów komunistycznych, przetykanych odnotowanymi zrywami narodowej nadziei, a potem upadku komunizmu i otwarcia nowych, lepszych perspektyw dla Polski. 

Dziennik kwarantanny – to jedna z najważniejszych książek krytycznych tego stulecia: fascynujący dziennik lektur jednego z najwybitniejszych krytyków literackich ostatniego półwiecza intrygujący obraz literatury polskiej lat 90. XX wieku i początku XXI w., a także poruszający zapis zmagań krytyka z chorobami współczesnej sztuki – ucieczką od metafizyki, tradycji, wartości.